Oregano (Origanum vulgare) to popularna przyprawa kuchenna, która ma również wiele prozdrowotnych właściwości. Jest cenionym surowcem zielarskim, wpływającym na poprawę stanu górnych dróg oddechowych oraz działający pozytywnie na trawienie i przyswajanie pokarmów. Dzięki swoim właściwościom, oregano znalazło zastosowanie w medycynie tradycyjnej i jest powszechnie wykorzystywane w aromaterapii.
Oregano – Obszar występowania
Lebiodka pospolita, czyli oregano, należy do rodziny wargowych (Labiatae) i występuje na całym świecie. Roślina ta rośnie dziko przede wszystkim w słonecznych i suchych miejscach, dlatego częściej spotykamy ją w krajach o ciepłym klimacie, takich jak Grecja. Nazwa “oregano” wywodzi się właśnie z greki i oznacza ozdobę gór. W Polsce lebiodkę pospolitą można znaleźć głównie w słonecznych i suchych miejscach, a także jest używana w tradycyjnej medycynie naturalnej.
Charakterystyka gatunku
Gatunek Oregano vulgare obejmuje cztery podgatunki, z których najczęściej wykorzystuje się podgatunki hirtum i vulgare. Oregano greckie (podgatunek hirtum) występuje głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego, natomiast podgatunek vulgare jest bardziej powszechny w środkowej i północnej Europie.
Warto zauważyć, że nazwa “oregano” jest używana na świecie w odniesieniu do różnych roślin o podobnym smaku i zapachu. Lebiodka pospolita ma również zdolność do krzyżowania się z innymi roślinami, co prowadzi do powstawania “mieszańców”.
Wygląd rośliny, pozyskiwanie i przechowywanie surowca
Oregano ma owłosione, czerwono nabiegłe łodygi, które osiągają wysokość od 20 do 80 cm. Liście rośliny są jajowate i ułożone naprzeciw siebie. Kwiaty oregano mają drobne rozmiary i występują w kolorach od białego do różowego. Roślina ta kwitnie od lipca do września i ma intensywny zapach. Surowiec zielarski, czyli ziele oregano, zbiera się od czerwca do września i suszy w cieniu i przewiewie.
Surowiec można również suszyć w suszarce do żywności, jednak temperatura suszenia nie powinna przekraczać 35°C ze względu na zawartość olejku eterycznego w roślinie. Wysuszony surowiec należy przechowywać w ciemnym i suchym miejscu.
Zastosowanie oregano w medycynie tradycyjnej
Oregano było powszechnie stosowane w medycynie tradycyjnej już od starożytności. W starożytnym Egipcie, greccy ojcowie medycyny, tacy jak Hipokrates i Dioskurides, opisywali właściwości oregano i jego zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości. Oregano było stosowane na bóle głowy, bóle zębów, wzdęcia, zatrucia oraz choroby górnych dróg oddechowych. Wierzyło się również, że oregano leczy hemoroidy, histerię (stany lękowe) i nadpobudliwość seksualną.
Substancje czynne zawarte w oregano
Ziele oregano zawiera olejek eteryczny (około 1,2%), który jest bogaty w fenole, takie jak karwakrol i tymol. Olejek z oregano zawiera również octan geranylu i seskwiterpeny. Skład olejku może się różnić w zależności od geograficznego położenia rośliny, odmiany i warunków siedliskowych.
Oregano zawiera również garbniki (ok. 4%), flawonoidy, fitosterole, żywice, substancje goryczowe i sole mineralne.
Właściwości zdrowotne oregano
Wpływ oregano na układ pokarmowy
Oregano wpływa korzystnie na układ pokarmowy, zwiększając wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci. Dodawanie oregano jako przyprawy do potraw lub picie naparu przed posiłkiem przyczynia się do lepszego trawienia i przyswajania składników odżywczych. Oregano działa rozkurczowo na mięśnie gładkie dróg żółciowych i jelit, co ułatwia przepływ żółci i zapobiega wzdęciom. Garbniki zawarte w oregano wiążą szkodliwe produkty przemiany materii, a składniki fenolowe olejku z oregano działają przeciwbiegunkowo i przeciwbakteryjnie.
Działanie oregano na górne drogi oddechowe
Oregano ma również korzystny wpływ na górne drogi oddechowe. Wzmacnia wydzielanie śluzu przez błony śluzowe, co ułatwia odkrztuszanie i łagodzi kaszel. Ponadto oregano działa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli, co może przynieść ulgę w przypadku nieżytu górnych dróg oddechowych. Wzmacnia również działanie gruczołów potowych, co pomaga w stanach gorączkowych. Inhalacje, w których używany jest olejek z oregano pomagają w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych.
Inne tradycyjne zastosowania oregano
Oregano wykazuje łagodne działanie moczopędne i rozkurczowe na mięśnie gładkie moczowodów. Działa także rozkurczowo na mięśnie gładkie macicy, co może przynieść ulgę podczas krwawień miesięcznych.
Zastosowanie zewnętrzne oregano
Oregano ma również zastosowanie w pielęgnacji zewnętrznej. Może być stosowane do płukania jamy ustnej i gardła w przypadku stanów zapalnych. Może być również dodane do kąpieli, aby złagodzić swędzenie skóry. Napar z oregano może być również stosowany do przemywania ciała przy trudno gojących się ranach.
Olejek eteryczny z oregano i jego właściwości
Olejek eteryczny z oregano zdobył popularność ze względu na swoje właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Jest polecany w przypadku SIBO, rozrostu Candida i zakażeń pasożytniczych. Badania laboratoryjne wykazały, że olejek z oregano ma wysoką aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczną. Olejek z oregano działa na szerokie spektrum bakterii i pleśni, w tym na Escherichia coli, Bacillus, Candida i wiele innych.
Podsumowanie
Oregano to roślina o szerokim zastosowaniu w kuchni i medycynie. Ma wiele prozdrowotnych właściwości, zwłaszcza dla układu pokarmowego i górnych dróg oddechowych. Oregano może być stosowane zarówno wewnętrznie, jako przyprawa do potraw lub napar, jak i zewnętrznie, w postaci olejku z oregano czy płukanek. Jednakże, przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii z wykorzystaniem oregano, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą z dziedziny zielarstwa.
