Czym są olejki eteryczne
Przede wszystkim należy odpowiedzieć sobie na pytanie: co jest olejkiem eterycznym, jakie warunki należy spełnić, aby dany produkt można było określić mianem: olejek eteryczny.
Mówią o tym ogólnoświatowe normy jakościowe ISO.
Norma ISO 9235:2013 określa, że olejkiem eterycznym jest produkt uzyskiwany z naturalnego surowca pochodzenia roślinnego przez destylację z parą wodną (parą bezpośrednią lub przez hydrodestylację), w wyniku procesów mechanicznych z epikarpu (kolorowa część skórki cytrusa) owoców cytrusowych lub w drodze destylacji na sucho, po oddzieleniu fazy wodnej metodami fizycznymi.
Metody produkcji olejków eterycznych to zaawansowane procesy, które obejmują różne techniki w zależności od rodzaju surowca roślinnego i pożądanych właściwości końcowego produktu.
Poniżej szczegółowo opisuję pięć głównych metod: destylację wodną, parową, wodno-parową, suchą oraz tłoczenie ze skórek cytrusowych.
1. Destylacja wodna (Hydrodestylacja)
Hydrodestylacja jest jedną z najstarszych i najczęściej stosowanych metod pozyskiwania olejków eterycznych. Proces ten polega na zanurzeniu surowca roślinnego w wodzie i podgrzewaniu jej do wrzenia. W wyniku tego powstają pary wodne nasycone olejkami eterycznymi, które następnie skraplają się w chłodnicy. Powstały kondensat oddziela się na olejek i wodę metodami fizycznymi, takimi jak dekantacja czy wirowanie.
2. Destylacja parowa
W destylacji parowej para wodna jest generowana z zewnętrznego źródła i przepuszczana przez warstwę surowca roślinnego. Olejki eteryczne wraz z parą wodną skraplają się, a następnie są oddzielane od wody. Proces ten podlega prawu Daltona, co oznacza, że całkowita prężność pary nad mieszaniną niejednorodną jest sumą prężności cząstkowych par składników tej mieszaniny. Dzięki temu metoda ta pozwala na izolację olejków eterycznych w łagodniejszych warunkach temperaturowych, co minimalizuje ryzyko ich rozkładu termicznego.
3. Destylacja wodno-parowa
Destylacja wodno-parowa to metoda, w której surowiec roślinny nie ma bezpośredniego kontaktu z wodą. Woda znajduje się poniżej kosza z surowcem i jest doprowadzana do wrzenia, co generuje parę wodną. Para ta przechodzi przez surowiec, skraplając się i kondensując olejki eteryczne. Ta metoda jest bardziej efektywna od hydrodestylacji, ponieważ pozwala na większe upakowanie surowca w aparacie destylacyjnym oraz mniejszą degradację składników olejku.
4. Destylacja sucha
Destylacja sucha polega na podgrzewaniu surowca roślinnego bez wody w warunkach beztlenowych, co prowadzi do pirolizy materiału roślinnego i wydzielania się lotnych składników. Ta metoda jest rzadziej stosowana i jest bardziej skomplikowana, ale znajduje zastosowanie w przypadku niektórych surowców, głównie drewna w wyniku czego otrzymujemy olejki dziegciowe.
5. Tłoczenie
Tłoczenie jest główną metodą pozyskiwania olejków cytrusowych. Polega na mechanicznym kompresowaniu lub nakłuwaniu gruczołów olejkowych w skórkach owoców, co powoduje uwolnienie olejków. Olejek tłoczony jest bogatszy w składniki, ponieważ zawiera również nielotne związki, które nie mogą być oddestylowane. Proces ten często stosuje się w przemyśle spożywczym i kosmetycznym, a uzyskany produkt charakteryzuje się wysoką jakością i intensywnym zapachem.
Podsumowanie
Każda z tych metod ma swoje zalety i wady, a wybór odpowiedniej techniki zależy od specyfiki surowca roślinnego oraz przeznaczenia końcowego produktu. Destylacja wodna i parowa są najbardziej powszechne ze względu na prostotę i efektywność, podczas gdy tłoczenie na zimno jest preferowane w przypadku olejków cytrusowych. Destylacja sucha, choć rzadsza, znajduje zastosowanie w przetwarzaniu surowców o specyficznych właściwościach chemicznych.
